1. Kapsam (Scope 1): Doğrudan Emisyonların hesaplanması nasıldır?
Kapsam (Scope 1) emisyonlarının hesaplanması, bir organizasyonun doğrudan faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı salımlarını belirlemeyi amaçlar. Bu emisyonlar genellikle aşağıdaki kaynaklardan gelir:
- Fosil yakıtların yakılması: Fabrikalar, ofisler veya taşıma araçları gibi kaynaklarda doğrudan fosil yakıtların (kömür, petrol, doğalgaz vb.) yakılması.
- Endüstriyel süreçler: Üretim süreçlerinde kullanılan kimyasal reaksiyonlar veya sanayi faaliyetleri (örneğin, çimento üretimi, metal işleme gibi).
- Organizasyonun sahip olduğu araçlar ve ekipmanlar: Şirketin araçları, jeneratörleri veya diğer ekipmanları tarafından üretilen emisyonlar.
1. Kapsam (Scope 1) Emisyonlarının Hesaplanması Adımları
1. Emisyon Kaynaklarının Belirlenmesi
- İlk olarak, şirketin faaliyetleri sırasında sera gazı salımlarına neden olan tüm doğrudan emisyon kaynakları belirlenmelidir. Bu, yakıt tüketimi (araçlar, makineler, fabrikalar vb.), endüstriyel işlemler (kimyasal reaksiyonlar gibi), atık yönetimi ve diğer emisyon kaynaklarını içerir.
2. Yakıt Tüketiminin İzlenmesi
- Fosil Yakıt Tüketimi: Şirketin kullandığı tüm fosil yakıt miktarları (örneğin, doğalgaz, kömür, benzin, dizel vb.) kaydedilmelidir. Bu, araçlar, makineler, ısıtma sistemleri veya elektrik üretimi gibi tüm yakıt tüketimi için geçerlidir.
- Yakıt Türü ve Birim Enerji İçeriği: Kullanılan yakıt türü belirlenmeli ve her bir yakıtın birim başına enerji içeriği (MJ/litre, MJ/kg gibi) ve emisyon faktörleri (kg CO₂e/m³, kg CO₂e/litre) öğrenilmelidir.
3. Emisyon Faktörlerinin Kullanılması
- Emisyon hesaplamalarında, her bir yakıt türü için belirli emisyon faktörleri kullanılır. Bu faktörler, kullanılan yakıt miktarına göre salınan sera gazı miktarını (genellikle CO₂, CH₄ ve N₂O) belirler. Emisyon faktörleri, farklı ülkelerde ve sektörlerde değişiklik gösterebilir. Örneğin:
- Benzin için emisyon faktörü: 2.31 kg CO₂/litre
- Dizel için emisyon faktörü: 2.68 kg CO₂/litre
- Doğalgaz için emisyon faktörü: 1.96 kg CO₂/m³
4. Hesaplama Formülü
Her bir kaynaktan kaynaklanan emisyonlar şu formül ile hesaplanabilir:
Emisyonlar=Yakıt Miktarı×Emisyon Fakto¨ru¨\text{Emisyonlar} = \text{Yakıt Miktarı} \times \text{Emisyon Faktörü}
Örnek:
- Bir araç 1.000 litre benzin tükettiyse ve benzin için emisyon faktörü 2.31 kg CO₂/litre ise, bu araçtan salınan CO₂ miktarı: Emisyonlar=1.000 litre×2.31 kg CO₂/litre=2.310 kg CO₂\text{Emisyonlar} = 1.000 \, \text{litre} \times 2.31 \, \text{kg CO₂/litre} = 2.310 \, \text{kg CO₂}
5. Toplam Emisyonların Hesaplanması
- Tüm doğrudan emisyon kaynaklarından gelen hesaplamalar toplandıktan sonra, toplam Scope 1 emisyonları hesaplanmış olur. Bu hesaplamalar genellikle yıllık bazda yapılır.
Örnek Hesaplama
Bir fabrikada, doğalgaz ile çalışan bir kazan ve bir iş aracı kullanılıyor. Aşağıdaki verilerle emisyonlar hesaplanabilir:
- Doğalgaz Tüketimi: 50.000 m³
- Emisyon Faktörü (Doğalgaz): 1.96 kg CO₂/m³
- Yakıt Tüketimi (Araç): 1.000 litre benzin
- Emisyon Faktörü (Benzin): 2.31 kg CO₂/litre
Hesaplama:
- Doğalgaz Emisyonları: 50.000 m³×1.96 kg CO₂/m³=98.000 kg CO₂50.000 \, \text{m³} \times 1.96 \, \text{kg CO₂/m³} = 98.000 \, \text{kg CO₂}
- Araç Emisyonları: 1.000 litre×2.31 kg CO₂/litre=2.310 kg CO₂1.000 \, \text{litre} \times 2.31 \, \text{kg CO₂/litre} = 2.310 \, \text{kg CO₂}
- Toplam Scope 1 Emisyonları: 98.000 kg CO₂+2.310 kg CO₂=100.310 kg CO₂98.000 \, \text{kg CO₂} + 2.310 \, \text{kg CO₂} = 100.310 \, \text{kg CO₂}
Sonuçta, bu fabrikadan kaynaklanan Scope 1 emisyonları 100.310 kg CO₂ olacaktır.
Bu hesaplama, organizasyonların doğrudan emisyonlarını izlemeleri ve raporlamaları için önemli bir adımdır, çünkü sera gazı emisyonlarını azaltmak için doğru veriler gereklidir.
